TEST1
Prawa autorskie podlegają ochronie przede wszystkim na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu jego wyrażenia. Ochrona praw autorskich przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.
Ochronie na gruncie prawa autorskiego nie podlegają ustawy i inne akty normatywne, urzędowe dokumenty, materiały, znaki, symbole, opublikowane opisy patentowe lub ochronne i proste informacje prasowe.
Prawa autorskie co do zasady przysługują twórcy. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze pojawia się na egzemplarzach utworu, będącego przedmiotem praw autorskich lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
Rozpowszechnienie utworu to jego udostępnienie publiczne, które nastąpiło w jakikolwiek sposób i za zgodą twórcy.
Autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: autorstwa utworu, oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo, nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania, decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności, nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów przez krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Wolno jednakże przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów oraz rozpowszechnione utwory plastyczne, utwory fotograficzne lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa czy nauczanie, co stanowi tzw. prawo cytatu.
Naruszenie praw autorskich może skutkować odpowiedzialnością cywilną bądź odpowiedzialnością karną.
Odpowiedzialność cywilna
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę lub – na żądanie twórcy – zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa: zaniechania naruszania, usunięcia skutków naruszenia, naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, czyli zgodnie z Kodeksem cywilnym, albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
Uprawniony może żądać również wydania uzyskanych korzyści.
Niezależnie od ww. praw, uprawniony może się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd. Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.
Odpowiedzialność karna
W niektórych przypadkach za naruszenie praw autorskich poza odpowiedzialnością cywilną grozi również odpowiedzialność karna.
Za przywłaszczenie sobie autorstwa lub wprowadzenie w błąd całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania grozi kara grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech. Tej samej karze podlega ten, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania albo publicznie zniekształca taki utwór.
Karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności podlega również ten, kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania. Ponadto, surowszym karom podlegają ww. zachowania dokonane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub jeżeli sprawca uczynił sobie z przestępstwa stałe źródło dochodu. Karze łagodniejszego rodzaju podlegają osoby, które naruszają prawa autorskie nieumyślnie.
W wypadku skazania orzeka przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa, chociażby nie były własnością sprawcy.
